Hai vụ ám sát nhằm vào các thủ lĩnh của Hamas và Hezbollah đã đẩy khu vực Trung Đông vào vòng xoáy căng thẳng mới và có nguy cơ nổ ra xung đột toàn diện.
Iran tuyên bố sẽ "trả thù" sau khi các cuộc không kích cướp đi sinh mạng của thủ lĩnh chính trị Hamas Ismail Haniyeh ở Tehran, Iran và chỉ huy cấp cao của Hezbollah ở Beirut, Li Băng trong vòng 12 giờ.
Quân đội Israel xác nhận đứng sau vụ không kích vào một tòa nhà ở Beirut, đồng thời tuyên bố cuộc không kích đã hạ chỉ huy cấp cao nhất của phong trào Hezbollah.
Israel quy trách nhiệm cho chỉ huy của Hezbollah về vụ tấn công rocket cuối tuần trước nhằm vào khu vực Majdal Shams ở Cao nguyên Golan do Israel kiểm soát, khiến 12 người thiệt mạng.
Tuy nhiên, Israel không lên tiếng về vụ ám sát thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh, trong khi giới chức Hamas và Iran cáo buộc Israel đứng sau vụ tấn công này.
Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei (phải) gặp thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh tại Tehran, Iran ngày 30/7
Khalil al-Hayya, một quan chức cấp cao của Hamas, dẫn lời các nhân chứng cho biết, ông Haniyeh đã thiệt mạng do một tên lửa bắn "trực tiếp" vào tòa nhà nơi ông đang ở. Ông Haniyeh đã tới Tehran để dự lễ nhậm chức của tân tổng thống Iran.
Lãnh tụ tối cao Iran Ali Khamenei cũng đổ lỗi cho Israel và nói rằng, Iran có "nghĩa vụ" trả thù vì thủ lĩnh Haniyeh đã bị nhắm mục tiêu khi đang là khách mời tại quốc gia này. New York Times đưa tin, ông Khamenei đã ra lệnh cho Iran tấn công trực tiếp vào Israel.
Thời gian và địa điểm của hai cuộc không kích, nhắm vào các chỉ huy cấp cao của Hamas và Hezbollah ở hai thủ đô đông dân, đã trở thành "đòn giáng" mạnh vào Iran và Li Băng, làm tăng nguy cơ leo thang thành cuộc chiến tranh khu vực toàn diện khi Iran tìm cách tái lập khả năng răn đe quân sự.
Mặc dù Hamas cũng đã thề sẽ "trả thù", nhưng sau gần 10 tháng chiến đấu ở Gaza, họ có rất ít khả năng tấn công ngoài dải đất này.
Lực lượng an ninh và các quan chức ở Israel, Iran và Li Băng phần lớn đều đồng ý rằng một cuộc xung đột toàn diện sẽ tàn phá tất cả các bên, bất kể bên nào giành chiến thắng. Tuy vậy, nguy cơ tính toán sai lầm và xung đột vẫn leo thang trong khu vực.
Trong một tuyên bố kêu gọi tất cả các bên nỗ lực hướng tới mục tiêu giảm leo thang, Tổng thư ký Liên hợp quốc António Guterres cảnh báo các cuộc tấn công đánh dấu "sự leo thang nguy hiểm" và "việc chỉ kiềm chế vẫn không đủ vào thời điểm vô cùng nhạy cảm này".
Ai Cập và Qatar, những bên đóng vai trò quan trọng trong các cuộc đàm phán nhằm tháo ngòi nổ căng thẳng ở Gaza, đã cảnh báo rằng việc ám sát thủ lĩnh Haniyeh sẽ làm chậm lại tiến trình đàm phán.
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đã có bài phát biểu quan trọng vào tối 31/7, ca ngợi cuộc không kích vào Li Băng, đồng thời tuyên bố sẽ tiếp tục chiến đấu ở Gaza.
"Trong nhiều tháng qua, không một tuần nào trôi qua mà không có người cả ở trong và ngoài nước kêu gọi tôi chấm dứt chiến tranh. Lúc đó, tôi đã không đầu hàng trước những lời kêu gọi này và bây giờ, tôi cũng không đầu hàng họ", ông Netanyahu nhấn mạnh.
"Nếu chúng tôi đầu hàng trước áp lực chấm dứt chiến tranh, chúng tôi đã không loại bỏ được các thủ lĩnh của Hamas, chúng tôi đã không kiểm soát được Hành lang Philadelphi (dọc theo biên giới Ai Cập), nơi "cung cấp oxy" cho Hamas, và chúng tôi đã không tạo ra được điều kiện để vừa giải phóng tất cả những người bị bắt cóc vừa đạt được mục tiêu của cuộc chiến", nhà lãnh đạo Israel nói thêm.
Chính quyền Mỹ trong nhiều tháng đã dẫn đầu nỗ lực ngoại giao quốc tế nhằm ngăn chặn cuộc chiến ở Gaza lan rộng thành một cuộc xung đột khu vực với quy mô rộng lớn hơn. Các nhà ngoại giao Mỹ gần đây đã thúc đẩy mạnh mẽ một thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza.
Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken khẳng định Washington không biết và không liên quan đến vụ ám sát thủ lĩnh Haniyeh, đồng thời nhấn mạnh một thỏa thuận ngừng bắn ớ Gaza vẫn còn quan trọng.
Con đường để giảm leo thang xung đột khu vực đối với Iran và các đồng minh, từ Hezbollah ở biên giới phía bắc của Israel đến Houthi ở Yemen, đều đi qua Gaza.
Tất cả các nhóm, Hamas (ở Gaza), Houthi (ở Yemen) và Hezbollah (ở Li Băng), đều tuyên bố cầm vũ khí để đoàn kết với người Palestine, sau khi Israel phát động chiến dịch quân sự ở Gaza để đáp trả cuộc tấn công xuyên biên giới của Hamas vào tháng 10 năm ngoái. Nếu không có lệnh ngừng bắn ở Gaza, họ khó có thể hạ vũ khí.
Israel từng tuyên bố sẽ hạ gục ông Haniyeh và các thủ lĩnh khác của Hamas để đáp trả cuộc tấn công của Hamas vào lãnh thổ Israel. Cuộc tấn công khiến 1.200 người thiệt mạng và khoảng 250 người khác bị bắt làm con tin.
Người dân Iran tập trung dự đám tang của thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh tại Tehran ngày 1/8
Tại cuộc họp khẩn cấp của hội đồng bảo an Liên hợp quốc, Trung Quốc, Nga, Algeria và các nước khác đã lên án vụ ám sát thủ lĩnh Hamas. Đại sứ Iran tại Liên hợp quốc thậm chí gọi đây là hành động khủng bố. Đại sứ Trung Quốc tại Liên hợp quốc nhận định việc không đạt được lệnh ngừng bắn ở Gaza là nguyên nhân khiến căng thẳng gia tăng.
Đại diện Palestine, Feda Abdelhady Nasser, lên án vụ ám sát, đồng thời công kích trực tiếp Israel, nói rằng "không có lằn ranh đỏ nào đối với Israel".
Lễ tang của thủ lĩnh Haniyeh sẽ được tổ chức tại Iran vào ngày 1/8 và nước này đã tuyên bố để tang ba ngày. Sau đó, thi thể của ông sẽ được đưa bằng máy bay đến thủ đô Doha của Qatar để chôn cất.
Mặc dù bị sốc trước cái chết của ông Haniyeh, nhưng các quan chức và nhà phân tích của Hamas cho biết vụ việc này sẽ không gây ra nhiều tác động ngay lập tức đến tình hình thực địa ở Gaza.
Hamas vẫn sống sót sau các vụ ám sát thủ lĩnh cấp cao trước đây, bao gồm người cố vấn của ông Haniyeh là Ahmed Yassin vào năm 2004. Thủ lĩnh Haniyeh đã không chỉ huy các hoạt động ở Gaza sau khi rời đi và sống lưu vong vào năm 2019.
Các chiến binh Hamas ở Dải Gaza do Yahya Sinwar chỉ huy. Ông được cho là người đứng sau cuộc tấn công bất ngờ của Hamas vào Israel hồi tháng 10/2023 khiến khoảng 1.200 người thiệt mạng và 250 người bị bắt làm con tin.
Thủ lĩnh Haniyeh từng kêu gọi người Palestine "kiên định" khi cố vấn Yassin thiệt mạng và một cuộc không kích giết chết 3 người con trai và 4 người cháu của ông ở Gaza vào tháng 4.
Trong một cuộc phỏng vấn với Al Jazeera vào thời điểm đó, thủ lĩnh Haniyeh khẳng định sự mất mát cá nhân của ông sẽ không buộc Hamas thay đổi lập trường trong các cuộc đàm phán. Do vậy, cái chết của chính ông có thể sẽ gây ra phản ứng tương tự từ các thủ lĩnh Hamas khác.
Israel từ chối bình luận về vụ ám sát thủ lĩnh Haniyeh, nhưng từng tuyên bố sẽ hạ gục tất cả thủ lĩnh Hamas sau cuộc tấn công của lực lượng này vào năm ngoái. Các cơ quan tình báo Israel từng bị cáo buộc thực hiện các vụ tấn công bí mật bên trong lãnh thổ Iran. |
