|
|
Thủ đô của Philippines là Đại Manila (Metro Manila), hợp thành từ 16 thành phố. Makati là một trong số đó, nhưng nó khác biệt như một ốc đảo xa hoa giữa một thành phố nổi tiếng bởi tắc đường, ô nhiễm và các khu ô chuột khổng lồ. Mô hình phát triển của Makati có điểm gì đặc biệt và Hà Nội ta có thể học được gì từ quá trình đô thị hóa Metro Manila nối chung, Makati nói riêng?
Lịch sử TP. Manila bao gồm những mảnh rời rạc, tách biệt. Khi còn là thuộc địa của Tây Ban Nha (thế kỷ 15-19): Khu thành cổ Intramuros dành cho các gia đình quan chức Tây Ban Nha và các chức sắc nhà thờ. Bên ngoài tường rào thành cổ là khu thương gia Hoa kiều (Parian/Binondo ) còn lại là dân Tagalog, dân bản địa rải rác.
Năm 1898 khi Hoa Kỳ thay thế Tây Ban Nha cai quản Philippines, Người Mỹ đã giao Daniel Burnham lập quy hoạch Manila trở thành "Washington trong vùng nhiệt đới". Bên ngoài thành cổ và khu phố Tàu là vùng Ermita và Malate: khu dân cư / thương mại tập trung tầng lớp thượng lưu Manila.
Sơ đồ Metro Manila với 16 thành phố và các giai đoạn hình thành - Howard the Duck
Makati: ốc đảo thịnh vượng giữa thành phố bất ổn
Đại Manila rộng 638,55 km² (0,2% diện tích đất liền), dân số gần 12 triệu người (13% toàn quốc) … nhưng đóng góp 1/3 GDP của Philippines. Đại Manila là cực hút mạnh mẽ các nguồn lực và dân cư từ tất cả các vùng của Philippineses, tạo nên sự mất cân bằng sâu sắc trong sự phát triển kinh tế xã hội của đất nước và cũng gây nên sự thiếu hụt hạ tầng trầm trọng.
Từ những năm 1960, khu vực này trở nên quá tải, cộng thêm bùng nổ dân số, những bất ổn xã hội gia tăng, tệ nạn, bạo lực… khiến cho nhiều cư dân lo lắng và phân tầng, ước muốn có một chốn an cư mới. Tầng lớp doanh nhân mới và dân cư thu nhập cao hơn đã hình thành dân cư mới, và tạo ra “Khu nhà ở biệt lập” (gated communities) dành riêng cho những người có khả năng chi trả nó – Mô hình này đã kích thích nhu cầu về một kiểu sống mới, tạo ra một tiêu chuẩn mới về sự phân biệt ở Manila, và Makati đã đáp ứng nhu cầu đó .
Nằm ở bên ngoài thành phố, các chủ đồn điền sở hữu quỹ đất rộng hàng ngàn ha. Sự phát triển đô thị đã nằm trong tay khu vực tư nhân do các tập đoàn gia đình lớn gốc Tây Ban Nha như Ayalas Land, Aranetas và Ortigases. Họ chuyển đất đai thừa kế di sản của mình vào kinh doanh bất động sản hiện đại với quy mô cả thành phố.
Đường phố Makati (ảnh trên) và sự tương phản giữa Makati và phần còn lại của Đại Manila (Metro Manila, ảnh dưới)
Thời còn là thuộc địa của Tây Ban Nha, Makati chỉ là một đơn vị đồn trú, một bến cảng, nhà thờ, khu chợ và những dãy nhà gỗ. Khi bắt đầu phát triển, nó nhằm mục đích chủ yếu là một không gian hoạt động kinh tế ngày càng đa dạng, cũng có thể phục vụ cho nhu cầu của các tầng lớp lao động của thành phố, chủ yếu là những người làm việc trong ngành dịch vụ.
Tuy nhiên, ngày nay nó là một thành phố ngày càng phân cực và tách biệt xã hội, mở rộng sự bất bình đẳng. Nó trở thành “Khu nhà ở biệt lập” ( gated communities) khổng lồ dành riêng cho những người giàu có, khu biệt với phần còn lại của Đại Manila. Nó đã hiện thực hóa giấc mơ về một thiên đường có thật giữa Đại Manila nổi tiếng có nhiều khu ổ chuột, ô nhiễm, bất an, nhưng cũng có thể là ác mộng đối với xã hội theo đuổi mục tiêu bình đẳng, bác ái, xã hội phồn vinh… ai cũng có cơm ăn áo mặc, được học hành và tiếp cận công bằng các dịch vụ đô thị. |
|
